KOLOMBİYA'DA BARIŞ SÜRECİ- Çocuk militanlar sivil yaşama adapte olmakta güçlük çekiyor

Mélida, gerilla savaşçılar tarafından kaçırıldığında henüz 9 yaşındaydı. Kaçırıldıktan sonraki yedi yıl boyunca ayrılıkçı örgüt tarafından rehin tutularak çocuk asker olmaya zorlandı.

Ailesi kızlarının bir çatışmada öldüğünü düşünüyordu. Ancak Mélida köyüne 16 yaşına geldiğinde elinde bir silahla geri döndü. Mélida'yı sadece dedesi, yanağındaki doğum izi sayesinde tanıyabilmişti.

“Beni babam ihbar etmiş”

Ertesi gün Mélida'nın yakalanması için koyulan ödüle talip olan bir kişinin ihbarı üzerine evleri askerler tarafından kuşatıldı. Yakalandığı günü anlatan Mélida: "Öğrendim ki ihbarı yapan kişi benim öz babammış"

Kolombiya, ayrılıkçı gruplarla yarım yüzyılı aşkın süredir devam eden çatışmaların ardından adım adım barış anlaşması imzalamaya yaklaşıyor. Çatışmalarda 220 binden fazla kişinin hayatını kaybettiği ülkede şimdilerde barış sonrasında silah bırakan örgüt militanlarının toplum içerisinde oynayacakları rol tartışılıyor. Söz konusu militanlar arasında, çocukluklarından bu yana örgüt içerisinde yer alanlar da var. Bunların çoğu, savaştan önceki yaşamlarını hatırlamıyor bile.

Mélida’nın hikayesini kaleme alan New York Times, “A Former Girl Soldier in Colombia Finds ‘Life Is Hard’ as a Civilian” başlıklı haberinde çocuk militanların yaşamına mercek tutuyor.

Diğer birçok eski çocuk gerilla gibi, olumsuz etkilerinden endişelendiği için haberde soyadının kullanılmamasını isteyen Mélida, “Bazen gerillalara yeniden katılmayı düşünmüyor değilim. Çünkü burada hayat çok zor” diyor.

Kolombiya Devrimci Silahlı Güçleri (FARC) her ne kadar bünyelerinde çocuk gerilla bulundurmadıklarını iddia etse de, New York Times gazetesi örgütün kamplarından birine yaptıkları son ziyarette gördükleri 15 yaşlarındaki çocuk militanların henüz birkaç ay önce örgüte alındıklarını ifade ettiğini aktarıyor.

Kolombiya’nin birçok bölgesinde hükümetçe açılan rehabilitasyon merkezlerine katılan çocuklar, kamplara FARC gerillalarınca götürüldüklerini anlatıyor. Şimdiyse bu çocuk gerillalar hazır olmadıkları bir gelecekle yüzleşiyor.

Bir diğer çocuk gerilla olan Fabio, kaçırıldığında 9 yaşındaydı. 13 yaşına geldiğinde komutanlarının kendisinden tek kişilik görevlere gitmesini istediğini söyleyen Fabio, kendisinden hükümete bağlı askerleri uyurken öldürmesinin istendiğini belirtiyor. Şimdi 19 yaşında olan Fabio, “Ailem beni hiç aramadı. Yada kayıp olduğuma dair bir ilanda bulunmadılar. Eğer yetkililere bildirselerdi öldürülebilirlerdi” diyor.

“Akrabalarımız dönmemizi istemiyor”

FARC örgütüne paramiliter güçler tarafından öldürülen kuzeninin intikamını almak için 14 yaşında katıldığını söyleyen Freddy ise misillemeden korktukları için köye dönmesini akrabalarının istemediğini ifade ediyor.

Uzmanlar, eski gerillaların yaşayabileceği güvenli bir ortam bulunmasının muhtemel bir barış anlaşmasının en önemli noktalarından biri olduğu yorumunda bulunuyor.

“Çocuk militanlara güçlü fırsatlar sunulmalı”

Latin Amerika Washington Ofisi isimli insan hakları kuruluşunda görev alan Adam Isacson bu konuda, “Zayıf yada yetersiz yeniden entegrasyon programları çocuk savaşçılara fırsat sunmakta başarısız olursa, Kolombiya’daki güçlü paramiliter ve insan taciri gruplar onlara cazip teklifler sunabilir” diyor.

Örgütün kamplarındaki bir FARC komutanı ise çocukların belirli sorunlardan kaçmak için silahlandığını iddia ederek çocuk militanların örgüte kabulünü savunuyor. Teófilo Panclasta ismini kullanan FARC komutanı, “Fahişeliğe zorlanan 15 yaşındaki bir kız çocuğu bundan kurtulmak için FARC’a katılmak istediğinde ne yapmamızı beklersiniz?” ifadelerinde bulunuyor.

İlk ders: bombardımandan kaçmak

Evinden kaçırıldığında kendisine çorba verecekleri vaadinde bulunduklarını söyleyen Mélida, gözlerini açtığında kendini bir FARC kampında, 10 – 11 yaşlarındaki diğer çocuk militanların yanında bulduğunu söylüyor. Kamptaki ilk derslerinin ise hükümet güçlerinin bombardımanı esnasında siperler arasında nasıl saklanmaları gerektiğine dair olduğunu belirtiyor.

Mélida’nın Amazon’daki Cubeo topluluğunun geleneksel yöntemlerini kullanan doktorlardan biri olan babası Moisés, kızı kaçırıldığında evde olmadığını, döndüğünde de kızını bulmak için köyün yakınlarındaki bir FARC kampına gittiğini anlatıyor.

Eğitim aldığı kampta “Marisol” ismi verilen Mélida, FARC’a katılan Hollandalı bir kadından komünizm tarihi ve Darvin’in evrim teorisi gibi köyünde adını dahi duymadığı dersleri görmeye başladıklarını belirtiyor. Kampta aynı zamanda mayın hazırlama eğitimi alan Mélida, hazırladıkları mayınlardan birinin adının “bacak kırıcı” olduğunu, çünkü kurbanını öldürmek yerine sakat bıraktığını öğreniyor.

“Buraya bir kez gelirsen, bir daha ayrılamazsın”

Kamptan ayrılmak istediğini söylediğinde “Buraya bir kez gelirsen, bir daha ayrılamazsın” cevabı aldığını söyleyen Mélida, kaçan militanların akıbetine de şahitlik ediyor. Mélida, 20 ve 14 yaşındaki iki kardeşin kamptan kaybolduktan sonra bir nehrin kenarında bulunduğunu belirtiyor. Kaybolan kardeşleri arayanlar arasında olduğunu söyleyen Mélida, yüzme bilmedikleri için nehri geçemeyen iki kardeşin vurularak öldürüldüğünü ifade ediyor. O günkü hisleri arasında vicdan azabının yer almadığını belirten genç kız, “Kendime şöyle demiştim, ‘Evet, onlar öldürülmeliydi’”. Bu olay gerçekleştiğinde Mélida henüz 12 yaşındaydı.

Mélida 16 yaşına geldiğinde, kendisini cinsel ilişkiye zorlayan komutanına köyünü yeniden görmek istediğini söyledi. Teklifinin kabul edilmesine şaşıran Mélida, kısa bir süreliğine diyerek ayrıldığı kampı terk ederek evine döndü. Savaş nedeniyle tanınmayacak kadar hasar görmüş olan köyüne döndüğünde Mélida, evini bulamadı: “Gördüğüm ilk kişiye Moisés’in kızı olduğumu söyledim. Ancak bana, bunun imkansız olduğunu çünkü Moisés’in kızının öldüğünü söylediler”.

Babasının neden ertesi gün kızını ihbar ettiğini halen bilmediğini söyleyen Mélida, “Belki dönmemi istemediği için yapmıştır” diyor. Ancak baba Moisés, “Bir motosiklet satın almak istiyordum. Ancak bana vaat edilen parayı hiçbir zaman vermediler” ifadelerinde bulunuyor.

Mélida, Yakalanmasından iki hafta sonra FARC’tan ayrılan gençlerin bulunduğu rehabilitasyon merkezlerinden birine yerleştiriliyor. Düzenli eğitimlerin verildiği rehabilitasyon merkezinde sivil yaşama yeniden adapte olabilmek Mélida için kolay olmuyor: “Uyandığımda silahımı alabilmek için yanıma uzanıyordum. Orada bir silah olmadığını ise sonradan fark ediyordum”

“Kızımı tanımakta güçlük çektim”

Eski yaşamlarına yeniden dönebilmek sadece eski savaşçılar açısından değil, yakınları açısından da büyük zorluk taşıyor. Kızının anadili olan Cubeo’yu eskisi gibi konuşamadığını belirten baba Moisés, artık onu tanımakta güçlük çektiğini söylüyor.

Köyüne yerleştikten sonra yeni bir yaşama ayak uydurmaya çabalayan Mélida, artık bir anne. Kendisi de eski bir gerilla olan eşi Javier, “Bana savaş içinde büyüdüğünü, bebek bakmak yada aşık olmak için yetişmediğini söylüyordu. Bazen de ‘Seni seviyorum ama şunu bil ki hayatım kolay geçmedi’ diyordu” ifadelerinde bulunuyor.

ENİSE ASKIN/NEYNİK

#dünya #kolombiya #barış